به ابتکار سازمان همبستگی جهان اسلام و در همکاری با دولت مالزی، و با مشارکت ۴۰۰ شخصیت از رهبران بزرگ دینی جهان،
اجلاس بین‌المللی رهبران ادیان جنایات غزه را محکوم کرد و بر تأیید خود نسبت به سند پایانی کنفرانس راه‌حل دو دولت تأکید نمود.
انور ابراهیم: جهان امروز شاهد ناتوانی و کاهش اعتماد است.
انور ابراهیم: بحران غزه نشان داد که جامعه جهانی شور و شوق خود را نسبت به عدالت و انسانیت از دست داده است.
دکتر العیسی: صلح در جهان ما صرفاً یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی است که به بقای آن و به اعتبار منشور بین‌المللی مربوط می‌شود.
دکتر العیسی: این اجلاس رهبران تنوع دینی را در برابر صداقت دعوتشان به ارزش‌های مشترک قرار می‌دهد.
دکتر العیسی: رهبران دینی نقش بزرگی در تأثیرگذاری بر وجدان پیروان ادیان در سراسر جهان دارند.
دکتر العیسی: آنچه امروز در غزه از کشتار، قحطی و ویرانی در حال وقوع است، سابقه‌ای خطرناک در اصول حقوق بشر به شمار می‌آید.
---
کوالالامپور:
رهبران تنوع دینی جهان از دولت‌ها و رهبران دینی سراسر جهان خواستند تا جنگ نسل‌کشی، گرسنگی و ویرانی در غزه را محکوم کنند، و با همه ابزارها و امکانات موجود به صورت فوری و عاجل برای توقف این کشتار مداخله نمایند و فشار بر دولت اشغالگر اسرائیل برای پایان این فاجعه انسانی را افزایش دهند. آنان تأکید کردند که این مصیبت که وجدان انسانی را لرزاند، اگر نبود فقدان کارآمدی قانون بین‌المللی و حقوق بین‌الملل بشردوستانه، از جمله عدم فعال‌سازی سازوکارهای مسئولیت‌پذیری بین‌المللی هرگز رخ نمی‌داد.
این سخنان در پایان کارهای دومین اجلاس بین‌المللی رهبران ادیان تحت عنوان «نقش رهبران دینی در حل منازعات» بیان شد که در پایتخت مالزی، کوالالامپور، توسط دفتر نخست‌وزیر مالزی و در همکاری با سازمان همبستگی جهان اسلام برگزار گردید، و با حضور نخست‌وزیر مالزی، آقای انور ابراهیم، و همراهی معالی دبیرکل سازمان، رئیس هیئت علمای مسلمان، فضیلت‌الشیخ محمد بن عبدالکریم العیسی افتتاح شد، و ۴۰۰ شخصیت از رهبران برجسته دینی جهان در آن مشارکت داشتند.
رهبران دینی در بیانیه خود از جامعه جهانی خواستند تا بر دولت اشغالگر اسرائیل فشار آورند تا به پیمان‌ها و معاهدات بین‌المللی و حقوقی پایبند شود، و در جهت پایان رنج ملت فلسطین و تضمین حقوق مشروع آنان، و تشکیل دولت مستقل‌شان طبق قطعنامه‌های بین‌المللی ذی‌ربط اقدام نماید.
آنان در این چارچوب بر تأیید خود نسبت به سند پایانی کنفرانس بین‌المللی سطح بالا برای حل مسالمت‌آمیز مسئله فلسطین و اجرای راه‌حل دو دولت ـ در سطح وزارتی ـ که با ریاست عربستان سعودی و جمهوری فرانسه در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد، تأکید نمودند، و عزم خود را بر آن قرار دادند که تمامی نفوذ معنوی و اجتماعی خود را برای بسیج حمایت و پشتیبانی سیاسی و دیپلماتیک از این سند در کشورهای خود و در مناطقی که نفوذشان در آن گسترده است، به‌کار گیرند.
رهبران دینی همچنین عزم صادقانه خود را اعلام کردند بر اینکه چارچوبی اخلاقی ارائه دهند که در حل منازعات پی‌درپی سهیم باشد؛ منازعاتی که ارزش‌های مشترک انسانی را تضعیف کرده و اسباب تفرقه و دشمنی را شعله‌ور ساخته است.
در سخنان خود طی جلسه افتتاحیه اجلاس، نخست‌وزیر مالزی، آقای انور ابراهیم، به رهبران تنوع دینی جهان خوشامد گفت و قدردانی عمیق خود را از پایبندی آنان به صلح، عدالت و انسانیت ابراز داشت.
وی تأکید کرد که همه ادیان در پی تقویت انسانیت‌اند. او افزود: بله، اختلافاتی وجود دارد؛ من یک مسلمان هستم، اسلام را عمل می‌کنم، اما می‌دانم که در اسلام ما از «رحمتی برای جهانیان» سخن می‌گوییم؛ رحمتی برای همه، برای حفظ تعادل و اعتدالی که در «امتی میانه» بیان شده است. همچنین می‌دانم معنای «تا یکدیگر را بشناسید» که تنها به معنای مدارا نیست، بلکه نشانه فهم عمیق‌تری از یادگیری و درک طبیعت اختلافات است.
او بر ضرورت اتحاد همه پیروان ادیان در برابر کسانی که ارزش‌های مشترک انسانی را رد می‌کنند تأکید کرد و از همه رهبران تنوع دینی خواست که از جوهر انسانیت دفاع کنند.
نخست‌وزیر مالزی نسبت به خطر نظریه‌های برخورد و نزاع، مانند نظریه «برخورد تمدن‌ها» هشدار داد و توضیح داد که این برخورد در حقیقت برخورد جهالت‌ها است نه برخورد تمدن‌ها.
وی تأکید کرد که وضعیت در غزه دردناک است و اشاره کرد که بحران این منطقه نشان داد جامعه جهانی شور و شوق خود به عدالت و انسانیت را از دست داده است؛ در حالی که پنجاه و شصت سال گذشته علیه استعمار و بهره‌کشی انسان از انسان مبارزه می‌کردیم. اما غزه نمونه آن است: هر روز شاهد کشته شدن کودکان، بمباران خانه‌ها و مردم هستیم. او پرسید: دین چه به ما می‌آموزد؟ و کجاست صدای وجدانی که از ایمان و ارزش‌های اخلاقی ما برمی‌خیزد؟
از سوی دیگر، جناب دبیرکل سازمان همبستگی جهان اسلام، آقای دکتر شبخ محمد العیسی، به حاضران در اجلاس خوشامد گفت و تأکید کرد که این اجلاس در مرحله‌ای استثنایی از تاریخ معاصر ما برگزار می‌شود؛ مرحله‌ای که در آن بسیاری از مصائب و چالش‌ها نظام جهانی و مشروعیت بین‌المللی آن را دربر گرفته است.
وی تأکید کرد که صلح در جهان ما صرفاً یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی است که به وجود آن و به اعتبار منشور بین‌المللی مربوط است؛ همان‌طور که ملت‌های عضو سازمان ملل متحد در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ بر خود پیمان بستند که نسل‌های آینده را از ویرانی جنگ نجات دهند، جنگی که در طول یک نسل دوبار بر بشریت احزانی غیرقابل توصیف آورد، و بر خود عهد بستند که به تعهدات ناشی از معاهدات و دیگر منابع حقوق بین‌الملل احترام گذارند و در صلح و حسن همجواری زندگی کنند.
وی افزود: ما گرد هم آمده‌ایم در حالی که به نقش حیاتی رهبران دینی در تأثیرگذاری بر وجدان پیروان ادیان در سراسر جهان آگاهیم؛ کسانی که حدود ۸۰٪ جمعیت زمین را تشکیل می‌دهند، و تأثیر معنوی آنان اهمیتی ویژه در تقویت ارزش‌ها و اصول مشترک انسانی دارد و افکار را از تأثیر مفاهیم افراط، خشونت و تروریسم، و به‌ویژه بسترهای پرورش‌دهنده آن، همچون نفرت، نژادپرستی، تبعیض و طرد، مصون می‌دارد.
دکتر العیسی توضیح داد که این اجلاس برای آن است که رهبران تنوع دینی را در برابر صداقت دعوتشان به ارزش‌های مشترک انسانی قرار دهد.
او همچنین توضیح داد که این اجلاس برای تأکید بر این است که مرجعیت‌های معنوی تنها به موعظه مجرد بسنده نمی‌کنند، بلکه موظف‌اند که طرفی فعال ؛ از طریق هدایت پیروانشان از جایگاه معنوی به سوی مرکزیت کرامت انسانی بر اساس اصول مشترکشان در ساخت صلح باشند.
وی تأکید کرد که این اصولی که ما به آن ایمان داریم، شعاری یا بیانیه‌ای یا ندایی گذرا در مناسبت‌ها نیست، بلکه پیمانی دائمی است که در گفتمان ما تجسّد می‌یابد و در گفتار و کردار ما ترجمه می‌شود، و نهادهای معنوی آن را «آموزش و تشویق» می‌کنند تا نشان دهند که ارزش‌های راستین دینی همه معانی فضیلت را پاس می‌دارند.
او اشاره کرد که عبرت‌های تاریخ به ما آموخته است که صلح در جهان ما نیازمند آگاهی است که درک کند برخورد و نزاع جز شرّی که همگان را دربرگیرد، به بار نمی‌آورد؛ و آفرینندگان آن هرچند در آغاز فریب درخشش پیروزی را بخورند، در پایان با ناکامی و ننگی روبرو می‌شوند که صفحات تاریخشان را سیاه می‌کند؛ و این همان عدالت الهی و حکمت نافذ اوست.
دبیرکل سازمان همبستگی جهان اسلام نگرانی شدید خود را از جنگ‌ها و منازعاتی که امروز امنیت جهان و ثبات جوامع را تهدید می‌کند ابراز داشت، و اشاره کرد که آنچه امروز در غزه از نسل‌کشی و قحطی در برابر دیدگان جامعه جهانی رخ می‌دهد، سابقه‌ای خطرناک در اصول حقوق بشر است که جهان ما از زمان صدور منشور جهانی خود نظیری به آن ندیده است؛ و این متأسفانه موجب تردید در اعتبار مشروعیت بین‌المللی به سبب عدم پایبندی به منشور آن، و تهدید انسجام ملل آن گردیده است.
او تأکید کرد که تجربه‌ها ثابت کرده است رهبران تنوع دینی نقشی مؤثر در دیپلماسی دینی، از طریق گفت‌وگو، میانجی‌گری و آشتی، یعنی دیپلماسی خلاق دارند؛ چرا که سرمایه مهمی به اعتبار جایگاه معنوی خود دارند، و این جایگاه آنان را قادر می‌سازد تا در کاهش بحران‌ها ، به‌ویژه از طریق آگاهی‌بخشی به پیروان خود درباره رفتارهای پیشگیرانه سهم داشته باشند. وی تأکید کرد که این نقش‌ها جایگزین مسیرهای سیاسی نیستند، بلکه پشتیبان آن‌ها هستند.
از این رو، دبیرکل سازمان دو ابتکار را اعلام کرد: نخست، فعال‌سازی نقش معنوی و اخلاقی رهبران تنوع دینی در سراسر جهان برای حمایت از راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز منازعات؛ و دوم، حمایت از اقلیت‌ها در کشورهای دارای تنوع دینی، قومی و فرهنگی به گونه‌ای که حقوق، آزادی‌ها و کرامت مشروع آنان تضمین گردد؛ زیرا بسیاری از این اقلیت‌ها از به‌حاشیه‌رانی رنج می‌برند، به‌ویژه با تصویب قوانینی که هویت دینی آنان را هدف قرار می‌دهد. او پیشنهاد داد برنامه‌های همزیستی و چارچوب‌های قانونی حمایتی برای این اقلیت‌ها در کشورهایشان ، از جمله با مقابله خردمندانه با انحراف از اصول مترقی قانون اساسی آنان در برابر برخی قوانین افراطی فراهم شود.
در چارچوب اجلاس، پنج نشست علمی برگزار شد:
نخست: درباره منازعات با بُعد دینی، ریشه‌یابی علل و درمان مسیرها؛
دوم: نقش رهبران تنوع دینی در مقابله با خشونت و دعوت‌های به نزاع؛
سوم: دیپلماسی دینی و نقش آن در پشتیبانی از راه‌حل‌های عادلانه صلح؛
چهارم: تبادل تجارب موفق در مدیریت تنوع دینی؛
و پنجم: فاجعه غزه به‌عنوان آینه‌ای از ناتوانی بین‌المللی و تحریف ارزش‌های انسانی.
بیانیه پایانی اجلاس تأکید کرد بر مفاد دو سند تاریخی: «سند مکه مکرمه» و «سند ساخت پل‌ها میان مذاهب اسلامی» که توسط سازمان همبستگی جهان اسلام با اجماع علمای مسلمان در مکه تصویب شد و کنفرانس‌های بین‌المللی آن با حمایت خادم حرمین شریفین، ملک سلمان بن عبدالعزیز ـ حفظه‌الله ـ برگزار گردید؛ چراکه این دو سند شامل اصول ریشه‌ای و مبانی محوری برای استقرار ارزش‌های همزیستی و مدارا میان پیروان ادیان و فرهنگ‌ها و تثبیت گفتمانی تمدنی و آگاهانه‌اند که فرهنگ اعتدال را تجسم می‌بخشد، با ستم و نزاع و نفرت مطلق بی‌دلیل مقابله می‌کند، و دعوت به گسترش آفاق شناخت، همکاری و بهره‌مندی بر پایه مشترکات انسانی و ارزش‌های والا دارد.
کنفرانس در بیانیه مشترک خود همچنین به تشکیل کمیته‌ای دائمی برای اجلاس، متشکل از نمایندگان دفتر نخست‌وزیر مالزی و سازمان همبستگی جهان اسلام توصیه کرد، که وظیفه آماده‌سازی زودهنگام اجلاس سوم رهبران ادیان و ترسیم نقشه راهی برای عبور از چالش‌ها و خطرات تهدیدکننده جوامع انسانی از منظر معنوی را بر عهده داشته باشد.
شرکت‌کنندگان ابتکار سازمان همبستگی جهان اسلام را برای فعال‌سازی نقش معنوی و اخلاقی رهبران تنوع دینی از طریق سهم آنان در حمایت از راه‌حل‌های صلح‌آمیز منازعات و بهره‌گیری از تأثیر آنان در جوامع مؤمن به ادیان پذیرفتند.
همچنین ابتکار سازمان همبستگی در خصوص حمایت از اقلیت‌ها در کشورهای دارای تنوع دینی، قومی و فرهنگی را ـ همان‌گونه که در سخنان معالی دبیرکل ذکر شد ـ تصویب کردند.
شرکت‌کنندگان از دفتر نخست‌وزیر مالزی و سازمان همبستگی جهان اسلام به خاطر همکاری در موفقیت این اجلاس سپاسگزاری کردند و ابراز امیدواری نمودند که اجلاس آینده در شرایط بین‌المللی بهتر برگزار گردد.
